✔ سلسله مباحث مهندسی خلقت که در دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی ارائه شده در چند بخش پیگیری می شود که شمای کلی آن بدین شرح است:

بخش اول: مقدمات

در این بخش ، جایگاه قرآن و نحوه بهره بردن از آن برای کشف مهندسی خلقت طرح می شود.

بخش دوم: نظام تسخیر

در این بخش ، تعریف مرحوم علامه طباطبایی از نظام تسخیری و توضیح قرآنی ایشان برای این نظام طرح می شود.

بخش سوم: نظام تقدیم

در این بخش ، مباحثی پیرامون «غیب» و «ملکوت» و نسبت دنیا و آخرت طرح می شود.

✔ در انتهای این بخش به شرح و بررسی کتاب آن سوی مرگ پرداخته شده است.

بسم الله الرحمن الرحیم

از این جلسه بحث مهندسی خلقت به صورت جدی آغاز می شود.
خداوند ، اسمایی دارد که یکی از این اسما «مهندس» است ، یعنی خدای متعال این عالَم را با مهندسی آفریده است .

امام رضا (علیه السلام) در شرح مهندس بودن خداوند ، روایتی را بیان می کنند که بسیار مفصل است ، ایشان به یونس غلام علی بن یقطین [علی بن یقطین از یاران برجسته ی امام موسی کاظم(ع) و نفوذی ایشان در دربار هارون الرشید بود که حتی تا مقام وزارت دستگاه بنی عباس پیش رفت] می فرمایند :

یونس ، اعتقاد شیعه بر آن است که هر اتفاقی در عالَم می افتد ، بر اساس «مشیت» ، «اراده» ، «تقدیر» و «قضا»ی الهی است.

حضرت ، چهار واژه فرموده اند که هر کدام از نظر معنا کاملا با دیگری متفاوت است اما ما در زبان فارسی همه را ترجمه می کنیم « خواست خدا ».

درک مفهوم هر کدام از این کلمات ، کلیدی برای فهم آیات قرآن است.

در ادامه ی روایت ، حضرت هر چهار واژه را معنا میکنند و می فرمایند:

مشیت ←یعنی خداوند همت کند تا کاری را انجام بدهد .

اراده← یعنی خداوند مشیت را تمام کند و کاری را که همت کرده به نتیجه برساند.

تقدیر ← یعنی «هو الهندسه من الطول و العرض و البقاء»؛ «اندازه هر چیز اعم از طول و عرض و بقا است»

(خداوند در مرتبه «تقدیر» عالم را مهندسی می کند و برای هر شی ای نسبت به شی دیگر محدوده و اجلی معین می کند.)

قضا ←یعنی خداوند تقدیر عالَم را امضا می کند.

مرحوم ملاصدرا در شرح اصول کافی ، به این روایت که می رسد در مورد مهندس بودن خداوند می فرماید:

مهندس، کسی است که چاه می کند ، مهندس مشتق شده است از واژه ی « هنداز » است و هنداز یک کلمه فارسی بوده است که «زا» تبدیل به «سین» شده است ( هنداز شده هنداس) و چون در زبان عرب ، «زا» بعد از«دال» نداریم، اسم شده است هندسه( یعنی فارسیش هندازه بوده ،عربی اش شده هندسه )
هندازه به معنی اندازه است و اندازه یعنی مقدار .

پس مهندس کسی است که اندازه گیری می کند.

(اینجا جناب ملاصدرا بحثی فلسفی هم دارد که ما قصد وارد شدن به آن را نداریم)

پس با توجه به روایات ، خداوند متعال یک «مهندس» است و کارش اندازه گیری در عالَم است.

وقتی می گوییم عالَم هندسه دارد به این معنا است که اندازه دارد و بدانید که هیچ چیزی مثل فهم این هندسه در معنویت انسان اثر گذار نخواهد بود.

(در این مورد مفصل در آینده صحبت خواهد شد)

برای کسب معنویت کافی است ، هندسه عالم را بپذیریم و آن را باور کنیم.

در روایت آمده ، دو نفر با هم دعوا می کردند ، حضرت از کنار آنها رد شدند و فرموند: اینها اگر می دانستند ، خداوند، آدم ها را چطور آفریده ، باهم دعوا نمی کردند.

پس اگر کسی از مهندسی خلقت سر دربیارود با آرامش و معنویت زندگی می کند.

برای روشن شدنِ فهمِ مهندس بودن خداوند ، مثالی را بیان می کنیم ، یک مهندس را در نظر بگیرید که ماشین را اختراع کرده و در این ماشین یک سری اجزا را با همدیگر ترکیب کرده و طوری برای هر ترکیب برنامه مشخص نموده که نسبت به هم اثر دهی و اثر پذیری ایجاد کنند ،مثلا به ترمز این اثر را می دهد تا کل مجموعه را متوقف کند و یا برای مثال ، موتور را تاثیر پذیر از گاز، ترمز و …قرار می دهد.
پس روشن است که مهندس ، اندازه ها را تعیین می کند ،ترکیب ها و اجزا را کنار هم قرار می دهد و تاثیر گذاری ها را مدیریت می کند.

هدف ما در این سلسله مباحث این است که شرح دهیم ،خداوند متعال عالَم را با چه هندسه ای آفریده است و هر کدام از مجموعه ها چه اثر دهی و اثر پذیریی نسبت به یکدیگر دارند.

اولین بحثی که برای شروع ، روی آن تمرکز می کنیم ، بحث «نظام تسخیر» است.

خدای متعال عالَم را بر اساس نظام تسخیر آفریده است و مبنای فکری تمدن اسلامی نظام تسخیر است ، امام زمان (علیه السلام) که تشریف بیاورند عالم را بر اساس نظام تسخیر مدیریت می کنند.

مرحوم علامه طباطبایی (ره) در «تفسیر المیزان» تقریبا ۵۰ صفحه راجع به نظام تسخیری بحث کرده اند.

برای درک عظمت المیزان نکته ای را ذکر می کنیم ،که شهید مطهری در کتاب “احیای تفکر اسلامی” نوشته اند
باید تفسیر المیزان ۲۰۰ سال در حوزه و دانشگاه تدریس شود تا بلکه بعد از ۲۰۰ سال بفهمیم علامه طباطبایی در این کتاب چه گفته است.

همچنین خودِ شهید مطهری جای دیگر بیان کرده اند که من کتاب “فلسفه تاریخ” را از مطالعه ی سه صفحه از المیزان ، الهام گرفتم و این سه صفحه ، چنان فهمی به من داد که کل کتاب فلسفه تاریخ را نوشتم.

حالا در این کتاب المیزان ، بحث بسیار زیبا و دقیقی از نظام تسخیر بیان شده است و برنامه ما این است که از جلسات آینده قدم به قدم جلو می رویم و پاراگراف ، پارگراف متن المیزان را مورد بررسی قرار می دهیم.