✔ چکیده:

بسم الله الرحمن الرحیم

برای بررسی دقیق و جامع یک واقعه ، باید با یک نگاه جامع و به صورت همه جانبه ابعاد آن را مورد بررسی قرار داد؛ نگاه صفر یا صدی به یک فرد یا جبهه اشتباه رایجی در بین ماست که روی تحلیلمان نسبت به وقایع تاریخی مثل واقعه عاشورا نیز اثرگذار بوده است. باید نگاه صفر تا صدی به وقایع گوناگون داشت.

امیرالمومنین در خطبه ۵۰ نهج البلاغه می فرمایند: فلو أن الباطل خلص من مزاج الحق و لو أن الحق خلص من لبس الباطل، یعنی اگر باطل تماما باطل بود و ممزوج به حق نبود و حق نیز تماما حق بود و به وسیله باطل پوشانده نشده بود، فتنه و امتحانی پیش نمی آمد.

در هر فتنه ای یک طرف حق است که کمی هم باطل درون خود دارد و طرف مقابل نیز باطل است که کمی هم دارای حق است، بر همین اساس نباید تاریخ را یک طرفه بخوانیم. مثال واضحی در این مورد داستان حضرت موسی ع و فرعون است، حضرت موسی دارای نقاط به ظاهر منفی نیز بوده است، ایشان در کاخ فرعون پرورش پیدا کرده و در زمان حضور در آنجا مرتکب قتل شده، ایشان حتی بیان روشن و فصیحی نداشتند ، همانطور که قرآن کریم درمورد آن می فرماید: و لا یکاد یبین(زخرف/۵۲) حضرت موسی با این شرایط به سوی فرعون و قوم بنی اسرائیل می رود و ادعای پیامبری می کند، در طرف مقابل فرعون نیز تماما منفی نیست و دارای ویژگی های مثبتی مثل سخاوت و بخشش کم نظیر است که باعث شده مردم او را بپرستند! در چنین شرایطی تشخیص حق از باطل سخت خواهد بود.

همیشه جبهه حق ممزوج با باطل و جبهه باطل ممزوج با حق است.

در ماجرای مردم کوفه و امام حسین نیز همین گونه است، در واقع نباید مردم کوفه را صد درصد سیاه و سپاه امام حسین را صد در صد سفید و عاری از هرگونه عیبی بدانیم. مثل جناب زهیر و یا جناب حر بن ریاحی ،که اگر راه را بر امام حسین ع نمی بست هیچ کدام از وقایع شهادت و اسارت امام حسین ع ، یاران و خانواده ایشان واقع نمی شد.

مردم کوفه نیز دارای ویژگی های مثبتی بودند. در غیر این صورت امام حسین ع دعوت آن ها را اجابت نمی کردند و مسلم بن عقیل نیز بر اساس تعهد آن ها امام حسین را به کوفه فرا نمی خواند. مردم کوفه قصد کشتن امام حسین را نداشتند و براساس تجربه تاریخی خود تصور کردند همانطور که یکبار به امیرالمومنین و امام حسن علیهما السلام فشار آورده و آن ها را وادار به سکوت و صلح کردند امام حسین نیز به همین طریق و بدون جنگ و خونریزی تسلیم خواهد شد.