متن پادکست :

«لذت عقلی»

ما در این عالم دو نوع لذت داریم:
لذت حسی و لذت عقلی
لذت‌های حسی با حواس ؛ مانند بویایی، چشایی و لامسه درک می‌شوند؛ این لذت‌ها بین انسان و حیوان مشترک هستند.‌ داشتن بیشتر این لذت مایه‌ی مباهات و افتخار نیست؛ برای مثال در حس بویایی برخی حیوانات سهمی را دارا هستند که هزار انسان این سهم را ندارند. انسان به این‌که لذت عقلی ببرد انسان می‌شود. فاز لذت‌های عقلی با لذت‌های حسی تفاوت دارد؛ برای مثال انسانی که از فهمیدن مسئله‌ای لذت می‌برد. برخی افراد؛ مانند خواجه نصیر بوده‌اند که نیمه‌ی شب بلند می‌شدند ‌و فریاد می‌زدند: «اینَ الْمُلوک وَ ابْناءُ الْمُلوک؛ پادشاهان کجا هستند مشاهده کنند ما از درک حقایق چه لذتی می‌بریم؟» لذت‌های عقلی این گونه‌اند. انسان هنگامی انسان می‌شود که بتواند از آن چیزهایی که عقلی است (معرفت، فکر، فهمیدن، حل مجهولات خویش) لذت ببرد.
اگر انسان بخواهد مشمول لذت عقلی بشود باید از سطح زندگی حیوانی بالا بیاید. سطح زندگی بسیاری از انسان‌ها سطح حیوانی است. در قرآن کریم داریم «أُولئِکَ کَالْأَنْعام» بعضی در سطح حیوانات زندگی می‌کنند و درکشان از لذت، حقیقت و معرفت به‌اندازه‌ی یک حیوان است. بعضی‌اوقات از حیوآن‌هم این سطح پایین‌تر است؛ برای مثال حیوان چیزی که برایش ضرر داشته باشد نمی‌خورد و دوایش را می‌یابد و استفاده می‌کند؛ اما برخی انسان­ها چطور؟
لذت از نماز، لذت عقلی است. انسانی می‌تواند از نماز لذت ببرد که به سطح لذت عقلی رسیده باشد.
این حرف اشتباهی است که به یک فرد که غرق در لذات پوچ حیوانی است بگوییم بیا و دو روزی هم این را امتحان بکن، مشخص است که برایش لذت ندارد، می‌آید بیدار می‌شود، آه و ناله می‌کند و اذیت می‌شود و می‌رود، مشخص است که به این وادی ادامه نمی‌دهد.

 راه رسیدن به لذت عقلی چیست؟ مرحوم ملاصدرا در کتاب اسفار می‌فرماید: «تعقلات یک مزاحم دارند و آن‌هم تعلقات است.» فردی که می‌خواهد به لذت عقلی برسد باید قید تعلقات را بزند. افرادی از خدا، دعا، مسجد و زیارت لذت می‌برند که از تعلقاتشان جدا بشوند؛ حال هرچقدر که بتوانند. فرد هرچقدر از تعلقاتش دور می‌شود بیشتر لذت می‌برد. چرا ماه رمضان از عبادت لذت می‌بریم، چرا هنگام اتمام ماه رمضان گریه می‌کنیم، آیا در ماه رمضان کار اضافی انجام می‌دهیم؟ خیر، در ماه رمضان یکسری کارها را تعطیل می‌کنیم، یکسری کار‌ها را نمی‌کنیم بعد احساس می‌کنیم سبک می‌شویم. فرمول این است که انسان یکسری تعلقات را کنار بگذارد تا از تعقلات لذت عقلی ببرد.