در دوزخ عالم هست اما عاقل نه، چرا که «العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان.»

جامعه‌ای عقلانی می‌شود که برای مثال: بدون زد و بند، بدون بالا بردن قیمت آب، بدون قطع کردن آب، مردم بدانند که اسراف نکنند و فقط چون یک ضابطه‌ی شرعی است آن را رعایت کنند. این ضابطه‌ی شرعی، قانون و محکم است؛ چنین جامعه عاقل می‌شود.

آیه قرآن به جهنمیان می‌فرماید: «مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ: چه چیزی شمارا در جهنم انداخت؟»
درجایی دیگر می‌فرماید: «لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا کُنَّا فِی أَصْحَابِ السَّعِیرِ: اگر ما گوش شنوا داشتیم یا تعقل می‌کردیم، در میان دوزخیان نبودیم!» درنتیجه در جهنم هیچ آدم عاقلی نداریم و عاقل‌ها به جهنم نمی‌روند.

این‌همه درباره انتظار صحبت می‌شود. گفته می‌شود:
«مردم گناه نکنید، برای آقا صدقه بدهید و…» ولی باید سراغ اصل مطلب برویم. باید بگوییم همه بیایید عاقل شویم.
در روایات آمده که با گناه، عقل انسان کم می‌شود.
«مَن قارَفَ ذَنباً فارَقَهُ عَقلٌ لا یَرجِعُ إلَیهِ أبداً» المحجه البیضاء : ۱۹۰ / ۸
«اگر یک گناه کنید به همان میزان از عقلتان کم می‌شود و دیگر هم برنمی‌گردد.»
درنتیجه با گناه به خاطر کارکردش بر روی عقلانیت کارداریم.

وقتی از عاقلانه زیستن صحبت می‌کنیم لزوماً قرار نیست در زندگی‌مان اتفاقات خاصی بیفتد یا تکنیک‌های خاصی پیاده شود؛ قرار نیست در فیزیک زندگی‌مان تغییر و تحولی زیادی پیدا شود.

آیا ما عاقل هستیم؟
عقل از عِقال می‌آید. در زبان عربی عِقال آن چیزی است که به‌پای شتر می‌بندند تا مهارش کنند. بنابراین عقل؛ یعنی مهار یا قدرت مهارکنندگی انسان با خودش عاقل است یا از عاقلی خط می‌گیرد؛ یعنی زمام و مهارش در دست شخصی عاقل است. به همین ترتیب شاخصه‌ی عقلانیت در جامعه این است که بدانیم مهار و زمام آن دست کیست؟ چه کسی خط می‌دهد؟ به کجا وصل است؟ وقتی ابزارهای مهارکننده الهی نیست عقلانیت غیر الهی می‌شود (نکراء). اما وقتی ابزارهای مهارکننده الهی باشد این جامعه عاقل است. درنتیجه جامعه عاقل، جامعه قرآنی است. (قرآن ابزار مهارکننده الهی است.)

سلسله سخنرانی با موضوع سبک زندگی عاقلانه و جاهلانه
توسط حجت الاسلام مصطفی امینی خواه

سخنرانی با موضوع فراموشی آخرت
توسط حجت الاسلام مصطفی امینی خواه