📍 دعا، مخّ عبادات است، به همین دلیل است که هر کاری را با دعا به ما یاد دادند و ذیل هر کاری دعایی ذکر کردند. خواستند در هرکاری غافل نباشیم که غرض اصلی چیست؛ ما با همین ابراز نیاز ، به خدای متعال نزدیک می شویم.

از امام صادق ع پرسیدند دو نفر که یکی به دعا و دیگری به نماز سر می کند کدام یک برترند؟ فرمود کسی که به دعا مشغول است برتر است : عن عبيد بن زرارة عن الإمام الصادق عليه السلام- أنَّهُ سَأَلَهُ عَن رَجُلَينِ قامَ أحَدُهُما يُصَلّي حَتّى أصبَحَ وَ الآخَرُ جالِسٌ يَدعو، أيُّهُما أفضَلُ؟ قالَ : الدُّعاءُ أفضَلُ. (تهذیب الاحکام، ج4، ص331)

این به آن خاطر است که مغز همه عبادات دعاست؛ اینکه ما خودمان را محتاج چه کسی میبینیم؟ محتاج مدرک؟! محتاج فالوورها و لایک های بیشتر؟!
مناجات شعبانیه می گوید ما فقط به خدا نیاز داریم و بس : وَ بِيَدِكَ لَا بِيَدِ غَيْرِكَ زِيَادَتِي وَ نَقْصِي وَ نَفْعِي وَ ضُرِّي ... خدایا به دست کسی غیر از تو افزونی و نقصان و نفع و ضرر من نیست.. (مفاتیح الجنان)

امیرالمومنین ع در روایتی یک قاعده ی طلایی را معرفی می کنند: التَّقَرُّبُ إِلَى اللَّهِ بِالْمَسْأَلَةِ وَ إِلَى النَّاسِ بِتَرْكِهَا ؛ تقرب به خدای متعال با درخواست از او و نزدیکی به مردم با ترک درخواست از آن هاست. (عيون الحكم و المواعظ؛ ص54 )
وقتی به مردم ابراز نیاز کنی از چشمشان می افتی اما وقتی به خدا ابراز نیاز کنی قرب پیدا می کنی.

امام سجاد ع می فرمایند: مردم بنده پول و ثروتشان هستند. اگر ببینند کسی به پول آن ها چشم طمع دارد ، دوستش نخواهند داشت.

(فَإِنَّما أهلُ الدُّنيا يَعشَقونَ الأَموالَ، فَمَن لَم يُزاحِمهُم فيما يَعشَقونَهُ كَرُمَ عَلَيهِم، ومَن لَم يَزاحِمهُم فيها ومَكَّنَهُم مِن بَعضِها كانَ أعَزَّ عَلَيهِم وأكرَمَ.)
(بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏68، ص: 229)

اگر مردم ببینند مسئولی به خاطر خدا کار می کند دوستش دارند اما اگر ببینند که به خاطر رای آوردن و.. نقش بازی می کند، از چشمشان می افتد.

خدای متعال به گونه ای زندگی ما را مهندسی کرده که زیاد احساس نیاز کنیم و دعا کنیم ، نه به این معنا که مدام مفاتیح دست بگیریم و در حالی که متوجه معانی ادعیه نیستیم چند جمله ای بخوانیم و برویم! بلکه منظور آن حس توجه و نیاز است، که بدانیم که تنها خدا را می خواهیم و بس.

البته رفت و آمد با مردم و داد و ستد و رفع احتیاجات جای خودش را دارد، بالاخره خدای متعال از طریق همین واسطه ها روزی ما را می رساند ، اما مهم این است که من خودم را محتاج جیب کسی نبینم ، من محتاج خدا هستم خودش هر جور و از هر طریق صلاح بداند ، نیاز مرا تامین خواهد کرد.

مهم این است که بدانیم ، رزق ما هیچ گاه جابه جا نمی شود ، تحریم و ... روی رازقیت خدا اثری نگذاشته و روی رزقی هم که برای ما مشخص شده اثر گذار نیست. نان را خدا می رساند تمام این اسباب بهانه اند. سلامتی را خدا می دهد ، دکتر واسطه است.

در همین باب ، امیرالمومنین ع در حکمت 374 نهج البلاغه می فرمایند: إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ لَا يُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لَا يَنْقُصَانِ مِنْ رِزْق ؛ همانا امر به معروف و نهی از منکر اجل را نزدیک و رزق را کم نمی کنند.

اتفاقا اگر امر به معروف نکنیم گناه کرده ایم و عمرمان کم می شود. در هر مجموعه ای به نحوی. فکر نکنیم که اگر الان در اداره جلوی دزدی کسی را بگیرم اخراجم میکنند و حقوقم قطع می شود و .. .
📍 پیامبر اسلام ص در روایتی می فرمایند:

إِنَّ اللَّهَ لَيُمْسِكُ الْخَيْرَ الْكَثِيرَ عَنْ عَبْدِهِ فَيَقُولُ لَا أُعْطِيهِ حَتَّى يَسْأَلَنِي
همانا خدا خیر کثیر را از بنده اش باز میدارد و میگوید به او عطا نمی کنم تا اینکه از من درخواست کند.
(مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج5 ؛ ص175 )

کلیدش خواستن است ، می فرماید چون نخواست ندادم.
همینطور که در زیارت امام رضا ع میخوانیم:

أَسْأَلُكَ بِالْقُدْرَةِ النَّافِذَةِ فِي جَمِيعِ الْأَشْيَاءِ وَ قَضَائِكَ الْمُبْرَمِ الَّذِي تَحْجُبُهُ بِأَيْسَرِ الدُّعَاء ،
خدایا به واسطه قدرت نافذت در تمام اشیا و قضاء قطعی تو که با کوچکترین دعایی تغییرش میدهی از تو درخواست میکنم..
(بحار الأنوار؛ ج99 ؛ ص55 )

خدای متعال، قضائی که نوشته و مهر و موم شده را با کمترین دعایی تغییر میدهد.

ایمان و عاقبت بخیری را نیز خدای متعال گذاشته و فرموده اگر دعا کرد به او می دهم،

امام صادق ع در روایتی می فرمایند:

إِنَّ اللَّهَ جَبَلَ النَّبِيِّينَ عَلَى نُبُوَّتِهِمْ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ جَبَلَ الْأَوْصِيَاءَ عَلَى وَصَايَاهُمْ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ جَبَلَ بَعْضَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْإِيمَانِ فَلَا يَرْتَدُّونَ أَبَداً وَ مِنْهُمْ مَنْ أُعِيرَ الْإِيمَانَ عَارِيَّةً فَإِذَا هُوَ دَعَا وَ أَلَحَّ فِي الدُّعَاءِ مَاتَ عَلَى الْإِيمَانِ

خداوند پيمبران را بر سرشت نبوت آفريد پس هرگز برنگردند و اوصياء (آنها را) بر سرشت وصيتها (و آنچه به آنها سفارش شده اند) آفريد، پس هرگز برنگردند، و برخى از مؤمنين را بر سرشت ايمان آفريده پس هرگز برنگردند، و برخى از ايشان كسى است كه ايمانش عاريتى است، پس اگر دعا كند و در دعا اصرار ورزد با ايمان بميرد.
(کافي ، ترجمه مصطفوی ؛ ج2 ؛ ص419 )

چشم نیاز بین به خدا یک مهارت است که باید با تمرین آن را کسب کرده و تقویت کنیم، گاهی با ابتلائاتی که در زندگیمان پیش می آید متوجه آن میشویم تا به سوی خدا باز گردیم، خدای متعال در آیه 41 سوره مبارکه روم می فرماید:

لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُون ؛
خدا مى خواهد نتيجه بعضى از اعمالشان را به آنان بچشاند، شايد (به سوى حق) بازگردند!

همچنین خدای متعال بعضی زمان ها مثل ماه رمضان ، شب های قدر ، روز عرفه و ... را گذاشته که انسان به سوی خدا بازگردد و نگاهش را به سوی خدا ببرد.

مرحله اول تقویت چشم نیاز بین ، توجه به همین ایام است. توجه به سحر، به عصر جمعه که بسیار به منظور استجابت دعا تاکید شده ، در روایت است که حضرت زهرا عصر جمعه کنیزی را به پشت بام منزل می فرستادند تا هنگامی که نصف خورشید غروب کرد به ایشان اطلاع دهند تا آن هنگام را تا به اذان مغرب به دعا بپردارند که همانا زمان استجابت است.

عَنْ فَاطِمَةَ بِنْتِ النَّبِيِّ ع قَالَتْ سَمِعْتُ النَّبِيَّ ص إِنَّ فِي الْجُمُعَةِ لَسَاعَةً لَا يُرَاقِبُهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ يَسْأَلُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِيهَا خَيْراً إِلَّا أَعْطَاهُ إِيَّاهُ قَالَتْ فَقُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ أَيُّ سَاعَةٍ هِيَ قَالَ إِذَا تَدَلَّى نِصْفُ عَيْنِ الشَّمْسِ لِلْغُرُوبِ قَالَ وَ كَانَتْ فَاطِمَةُ ع تَقُولُ لِغُلَامِهَا اصْعَدْ عَلَى الضراب فَإِذَا رَأَيْتَ نِصْفَ عَيْنِ الشَّمْسِ قَدْ تَدَلَّى لِلْغُرُوبِ فَأَعْلِمْنِي حَتَّى أَدْعُوَ ؛

حضرت فاطمه دخت گرامى پيغمبر عليهما السّلام روايت نموده كه فرمود: از پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله چنين شنيدم كه: همانا در جمعه لحظه اى هست كه هيچ مسلمانى آن را در نظر نميگيرد و در آن لحظه از خدا نيكى درخواست نمى نمايد، مگر اينكه آن را به او عطا مى كند، فرمود: عرضه داشتم: اى پيامبر خدا آن چه لحظه ايست؟ فرمود: هر گاه پرتو نيمى از قرص خورشيد نزديك بر پنهان شدن در افق مغرب گردد. راوى گويد: و فاطمه عليها السّلام به غلامش مى گفت: برو بالاى بلندى، پس هر گاه نيمى از قرص خورشيد را ديدى كه به غروب نزديك شد، به من خبر ده تا دعا كنم!
(معانی الاخبار ، ترجمه محمدی ، ص400)

هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ ٭٭٭
از یمن دعای شب و ورد سحری بود
📍زمان های ویژه را باید قدر دانست ، در روایت است که فرزندان حضرت یعقوب زمانی که از پدر خواستند برای آن ها نزد خدا استغفار کند ، حضرت یعقوب به این دلیل که می خواست سحر جمعه برایشان استغفار کند ، فرمود به زودی برایتان دعا خواهم کرد. (تفسیر مجمع البیان ، ج5 ، ص 403)

قالُوا يا أَبانَا اسْتَغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا إِنَّا كُنَّا خاطِئِينَ قالَ سَوْفَ أَسْتَغْفِرُ لَكُمْ رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ؛ گفتند: «پدر! از خدا آمرزش گناهان ما را بخواه، كه ما خطاكار بوديم!» گفت: «بزودى براى شما از پروردگارم آمرزش مى طلبم، كه او آمرزنده و مهربان است!» (یوسف/97 و 98)

علاوه بر زمان های ویژه ، مکان های ویژه ای نیز به منظور تقویت حس دعا و نیاز هستند. در روایت آمده است امام صادق ع بیمار شدند پس دستور دادند که به کسی پول بدهند تا ایشان را نزد قبر اباعبدالله دعا کند، و گفتند همانا خداوند مکانهایی دارد که در آنها دعا مستجاب است و بارگاه کربلا از آن مکان هاست:

مَرِضَ الصَّادِقُ عَلَيْهِ السَّلَامُ فَأَمَرَ مَنْ عِنْدَهُ أَنْ يَسْتَأْجِرُوا لَهُ أَجِيراً يَدْعُو لَهُ عِنْدَ قَبْرِ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلَامُ، وَ قَالَ: إِنَّ لِلَّهِ بِقَاعاً يُسْتَجَابُ فِيهَا الدُّعَاءُ، فَتِلْكَ الْبُقْعَةُ مِنْ تِلْكَ الْبِقَاعِ. (هدایه الامه الی احکام الائمه، ج۵، ص۴۹۵)

در زیارت ناحیه مقدسه در روز عاشورا می خوانیم: ..السَّلَامُ عَلَى مَنِ الْإِجَابَةُ تَحْتَ قُبَّتِه ؛ سلام بر آنکه استجابت در زیر قبه ی اوست.. (مزار الكبير (ابن المشهدي) ؛ ص497 )

پسر آیت الله بهجت نقل می کند روزی پدر فرمودند «که در حرم امام رضا ع برایم مکشوف شد که هر کس بدنش هر مشکلی داشته باشد اگر با نیت شفا بخش معیوب را به هر دیواری از حرم برساند به آبروی امام رضا مشکلش برطرف می شود.» پسر ایشان می گوید رفتم حرم و دستم که بریده بود و بعد از چند روز هنوز بهبود نیافته بود را به دیواری از حرم زدم ، فردای آن روز زخم دستم به کلی خوب شد.
همچنین به شخصی که از یکی از شهرستان های دور برای دیدن آیت الله بهجت آمده بود و بیماری داشت، همین سفارش را کردم، که او نیز شفا گرفت.

مهم ترین وظیفه ما در دوران غیبت امام زمان عج چیست؟ ایشان از ما چه می خواهند؟

امام عسکری ضمن روایتی در این باره می فرمایند:

وَ اللَّهِ لَيَغِيبَنَّ غَيْبَةً لَا يَنْجُو فِيهَا مِنَ الْهَلَكَةِ إِلَّا مَنْ ثَبَّتَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِ وَ وَفَّقَهُ فِيهَا لِلدُّعَاءِ بِتَعْجِيلِ فَرَجِه ؛

به خدا قسم غيبتى ميكند كه كسى از مهلكه (بى دينى و گمراهى) نجات نمى يابد جز آنان كه خداوند آنها را در عقيده به امامتش ثابت قدم داشته و موفق نموده است كه دعا كنند خداوند زودتر او را ظاهر گرداند. (بحارالانوار، ج52 ، ص24)

ایشان آن حس نیاز و دعا برای ظهور منجی موعود را مطح می کنند و می فرمایند تنها کسانی نجات می یابند که به دعای برای ظهورش موفق شوند.

امام زمان منتظر بازگشت ما هستند! مثل پدر و مادری که فرزندش را گم کرده و منتظر شنیدن کوچکترین صدایی از اوست تا دستش را بگیرد. ایشان هیچ گاه از ما غافل نیست.

امام زمان ضمن توقیعی به شیخ مفید می فرماید: إِنَّا غَيْرُ مُهْمِلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْ لَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاء ؛

ما در رعايت حال شما كوتاهى نمى كنيم و ياد شما را از خاطر نبرده ايم، و اگر جز اين بود از هر سو گرفتارى به شما رو مى آورد و دشمنان شما، شما را از ميان ميبردند. (بحارالانوار، ج53، ص175)

الكافي عن الحسن بن الجهم: قُلتُ لِأَبِي الحَسَنِ عليه السلام: لا تَنسَني مِنَ الدُّعاءِ. قالَ: وَ تَعلَمُ أنّي أنساكَ؟ فَتَفَكَّرتُ في نَفسي و قُلتُ: هُوَ يَدعو لِشيعَتِهِ و أنَا مِن شيعَتِهِ، قُلتُ: لا، لا تَنساني. قالَ: و كَيفَ عَلِمتَ ذلِكَ؟ قُلتُ: إنّي مِن شيعَتِكَ، و إنَّكَ لَتَدعو لَهُم فَقالَ: هَل عَلِمتَ بِشَيءٍ غَيرِ هذا؟ قُلتُ: لا قالَ: إذا أرَدتَ أن تَعلَمَ ما لَكَ عِندي فَانظُر (إلى) ما لي عِندَكَ.

حسن بن جهم گويد: به ابى الحسن (ع) گفتم: مرا از دعا فراموش مكن، فرمود: تو مى دانى كه من فراموشت مى كنم؟ گويد: من فکر كردم و با خود گفتم كه او براى شيعه خود دعا مى كند و من هم از شيعيان اويم! گفتم: نه مرا فراموش نمى كنى! فرمود: از كجا اين را دانستى؟ گفتم: من شيعه شمايم و محققاً شما براى آنها دعا مى كنيد، پس فرمود: جز اين هم چيزى دانستى؟ گفتم: نه! فرمود: هر گاه خواستى بدانى نزد من چه دارى، بنگر كه من در نزد تو چه دارم. (کافی، ترجمه کمره ای ،ج2، ص652)
📍 توجه، توجه می آورد. دست گدایی عنایت می آورد.
از ما دعا میخواهند. اگر کسی وقت استجابت دعا و وقتی که حال استجابتی به او دست داد، دعایش را برای امام زمان بگذارد، حتما مورد عنایت ویژه ی ایشان واقع خواهد شد.

امام زمان را جدا از خودمان و زندگیمان ندانیم. در مراسم های عروسیمان ایشان را دعوت کنیم. البته اگر کسی به گونه ای مراسم گرفت که حتی روی آن را نداشت مومنین از فامیل و امام جماعت محل را هم دعوت کند، مشخص است که امام زمان هم نمی آیند!

یکی از علمای یزد می فرماید: "نوکر خوبی باش، تا ارباب نگهت دارد." ایشان در نصیحتی فرمود: به همه بگویید زن و شوهرها با هم خوش اخلاق باشند، ارباب وقتی این را ببیند که نوکرهایش با هم خوب اند ، رزق شان را زیاد می کند.

رزق و روزی دست ارباب است، امام سجاد می فرماید در بین الطلوعین خدا رزق را به واسطه ما تقسیم میکند:

لَا تَنَامَنَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ فَإِنِّي أَكْرَهُهَا لَكَ إِنَّ اللَّهَ يُقَسِّمُ فِي ذَلِكَ الْوَقْتِ أَرْزَاقَ الْعِبَادِ عَلَى أَيْدِينَا يُجْرِيهَا ؛

هرگز قبل از طلوع خورشید نخواب که من آن را برایت خوب نمی دانم، زیرا خداوند در آن وقت، روزی بندگانش را به دست ما تقسیم می کند.(وسائل الشيعة ؛ ج6 ؛ ص499)

از توجهات و توسلات و نمازهای استغاثه به امام زمان عج غافل نشویم ، گاهی کوچکترین توسلات ، بزرگترین گره ها را باز می کند.
حضرت آقا به سید حسن نصرالله فرموده بودند که من در مواقع مشکلات کشور به مسجد جمکران می روم و مسائل بزرگ با توسل به امام زمان حل می شود.

روضه ها و توسلات مورد توجه است. آیت الله بهجت می فرمود اگر در مجلسی حدیث کساء خوانده شود حتما مورد عنایت حضرت واقع میشود حضرت یا خودشان حضور پیدا خواهند کرد یا قطعا عنایت ویژه ای به آن جلسه و اهلش می کنند.

روضه قمر بنی هاشم ع نیز از توسلاتی است که حتما مود عنایت امام زمان قرار می گیرد، آیت الله بهجت به هر کس که می خواست به کربلا برود پولی می دادند و از ایشان میخواستند که در حرم حضرت عباس نائب الزیاره ایشان باشد.

مرحوم آیت الله قاضی فرمود: چهل سال در مسیر سیر و سلوک زحمت کشیدم اما عنایت خاصی به من نمی شد ، تا اینکه یک شب جمعه ای بعد از آنکه نماز مغرب را در حرم حضرت عباس خواندم با حالت انکسار خاصی به سمت حرم اباعبدالله ع رفتم تا نماز عشا را آنجا بخوانم ، در بین الحرمین مردی را که به دیوانگی در کربلا شهره بود دیدم، او گفت: "امروز قبله اولیاء عباس بن علی است و همه اولیا محتاج نگاه اویند" ، من با یک آتش مضاعفی به سمت حرم حضرت عباس برگشتم، اولین گام را که روی اولین پله گذاشتم، پرده ها کنار رفت و آنچه میخواستم برایم رخ داد ، آنجا فهمیدم که " رحمت الله الواسعه اباعبدالله الحسین و پیشکار و باب این رحمت قمر بنی هاشم است." ایشان باب رحمت واسعه است.