📍 شیطان انسان را از تکلیف بیزار و به تکلف علاقه مند و در دیدش جذاب می کند. در عین حال همین تکلف صدمات بسیاری را به او وارد می کند.
تکلف گر نباشد خوش توان زیست / تعلق گر نباشد خوش توان مرد
طبق فرموده قرآن ازدواج برای رسیدن به آرامش است:
وَ مِنْ آياتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً لِتَسْكُنُوا إِلَيْها ؛
و از نشانههاى او اينكه همسرانى از جنس خودتان براى شما آفريد تا در كنار آنان آرامش يابيد(روم/21)
اما ازدواج ما همه چیز دارد جز آرامش! در مجلس عروسی تنها کسانی که آرامش ندارند همین دختر و پسرند! دلیل آن هم استرس های بیجاست ، گاهی اوقات بعضی استرس ها سازنده است. امام صادق ع ضمن حدیثی طولانی در توصیف صفات شیعیان می فرمایند:
..يَعْمَلُ الْأَعْمَالَ الصَّالِحَةَ وَ هُوَ عَلَى وَجَل.. ؛
کارهای نیک انجام میدهند در حالی که در حال ترس هستند (که آیا اعمالشان مقبول و مرضیّ حضرت حق واقع می شود یا خیر)
(أمالي(صدوق) ؛ ص 572)
چرا در مقابل تکالیف دین که قرار می گیریم آنقدر برای پذیرشش چرا و اگر و اما داریم ، اما در مقابل آداب و رسوم بیجا تا این حد تعبد داریم و به راحتی زیر بار آن می رویم؟!
مثلا چرا در جشن تولد باید شمع فوت کرد؟ چرا روی قبور گل می گذاریم؟ چرا به روزهایی مثل ولنتاین مقیدیم؟ اول دختر بزرگ ازدواج کند بعد دختر کوچک.. سرویس طلا و.. سر عقد و عروسی و.. در ماه محرم و صفر عقد نمی کنند... ؛ یک بار از خود بپرسیم که این آداب از کجا آمده؟
اما در مقابل بی تکلفی انبیا را ببینید ، حضرت شعیب زمانی که غیرت و امانت حضرت موسی را می بیند به ایشان می گوید که میخواهم یکی از این دو دخترم را به عقد تو درآورم :
قالَ إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَيَّ هاتَيْن
(قصص / 27)
این بی تکلفی بین ما نیست و از نبودش هم بسیار خوشحال هستیم! فقط برای انجام تکلیف به ما فشار می آید. مثل بت پرستان مکه که می گفتند این آداب و رسوم از پدرانمان به ما ارث رسیده و نمیتوانیم آن ها را ترک کنیم :
قالُوا بَلْ وَجَدْنا آباءَنا كَذلِكَ يَفْعَلُون ؛
گفتند: «ما فقط نياكان خود را يافتيم كه چنين مىكنند.» (شعراء / 74)
ازدواجی که دو سوم دین به آن وابسته است را تا این حد با تشریفات بیجا سخت کرده ایم. هشتاد درصد این آداب و رسوم در زندگی بیهوده و بیجا است. باید ذهنیتمان را عوض کنیم.
پیامبر گرامی اسلام ص در روایتی می فرمایند:
«لَا تُغَالُوا بِمُهُورِ النِّسَاءِ؛ فَإِنَّمَا هِيَ سُقْيَا اللَّهِ سُبْحَانَهُ» ؛
مهریه زنان را بالا نگیرید پس همانا زن باران خداست.
سید رضی در کتاب المجازات النبویه ضمن توضیح این روایت می گوید:
...فشبّه ذلك عليه الصلاة و السلام بسقيا اللّه يرزقها واحد، و يحرمها آخر، و يصاب بها بلد، و يمنعها بلد.. ؛
پیامبر ص زن را به باران خدا تشبیه کردند که روزیِ یکی می شود و دیگری از آن محروم می شود.
(المجازات النبوية، ص: 178)
باران رزق است دست خودت نیست. تحقیق و ... سر جای خود اما زن مثل باران رزق خداست. نصیب کسی می شود و نصیب دیگری نه. یک جا بارانش سیل آسا و ویرانگر است و جای دیگر باران ، نعمت و باعث رشد و سرسبزی است.
همسرت قرار نیست با خودش برای تو خوشبختی بیاورد. بلکه تو باید بتوانی به واسطه ی ارتباط با او خوشبخت شوی. تنها باید به تکلیفت عمل کنی.
📍تکلف بیجا نداشته باشیم ، در روایت است که تکلف از اخلاق منافق است :
التَّكَلُّفُ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُنَافِقِين
(تصنيف غرر الحكم و درر الكلم ؛ ص478)
اهل بیت هم بی تکلف زندگی می کردند. در روایتی نقل شده :
عَنْ أَبِي إِسْحَاقَ السَّبِيعِيِّ قَالَ: كُنْتُ عَلَى عُنُقِ أَبِي يَوْمَ الْجُمُعَةِ وَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ عَلَيْهِ السَّلَامُ يَخْطُبُ وَ هُوَ يَتَرَوَّحُ بِكُمِّهِ فَقُلْتُ: يَا أَبَتِ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ يَجِدُ الْحَرَّ؟ فَقَالَ: لَا يَجِدُ حَرّاً وَ لَا بَرْداً، وَ لَكِنَّهُ غَسَلَ قَمِيصَهُ وَ هُوَ رَطْبٌ وَ لَا لَهُ غَيْرُهُ فَهُوَ يَتَرَوَّحُ بِهِ
ابو اسحاق سبيعى می گويد: روز جمعه بر دوش پدرم سوار بودم، امير المؤمنين على بن ابى طالب «ع» خطبه مى خواند و با آستينش خود را باد مى زد. گفتم: اى پدر! امير المؤمنين گرمش شده است؟ در جوابم گفت: گرمى و سردى در كار نيست، بلكه پيراهنش را شسته و چون جز آن پيراهنى نداشته آن را مرطوب به تن كرده است، و چنين مى كند تا خشك شود.
(بحارالانوار ، ج34، ص 352)
در مهمانی ها خودمان را به تکلف نیندازیم. چرا کسی که سطح زندگیش در حد یک غذای ساده است خود را ملزم میکند که به مهمانش کباب بدهد؟! همانطور که هستیم باشیم.
در مورد ازدواج هم همینطور زندگی را آسان شروع کنیم، دین برای راحتی ما آمده ، پیامبر ص در روایتی می فرمایند که بهترین زنان آنانند که مهریه شان کمتر است :
خيرهنّ أيسرهنّ صداقا
(نهج الفصاحة ؛ ص475)
تشریفات اضافه را کنار بگذاریم و زندگی را راحت بگیریم. برای ۶۰ سال زندگی اینقدر مته به خشخاش نزنیم!
امام رضا ع در زمان ولیعهدی برای نظافت از حمام شخصی استفاده نکرده و به حمام عمومی میرفتند ، روزی شخصی در حمام امام را نشناخت و از ایشان خواست تا کمرش را کیسه بکشند! امام ع هم با خوشرویی پذیرفتند، هنگامی که آن شخص امام را شناخت از ایشان عذر خواهی کرد اما امام خیال او را از این بابت راحت کرد و کمرش را کیسه کشید:
وَ دَخَلَ ع الْحَمَّامَ فَقَالَ لَهُ بَعْضُ النَّاسِ دَلِّكْنِي يَا رَجُلُ فَجَعَلَ يُدَلِّكُهُ فَعَرَفُوهُ فَجَعَلَ الرَّجُلُ يَسْتَعْذِرُ مِنْهُ وَ هُوَ يُطَيِّبُ قَلْبَهُ وَ يُدَلِّكُهُ.
(مناقب آل أبي طالب عليهم السلام؛ ج4 ؛ ص362)
