*سوره صف؛ سوره جهاد، سوره فراخوانی مؤمنان به میدان مبارزه. [00:51]
*وعده نقد خدا؛ بشارت «فتح قریب» بلافاصله محقق شد [02:30]
*جبهه باطل در سودای خاموش کردن نور خداست [07:05]
*تصمیننامه خداوند: نور دین را نه تنها حفظ، که عالمگیر خواهم کرد [07:35]
غلبه اسلام بر تمام عالم، تحت اراده قطعی خداوند [08:10]
*پیروزی نهایی یک شرط دارد: مجاهدان میدان را خالی نکنند [08:18]
*سرانجامِ حتمی تاریخ: سیطره جهانی دین خدا، ولو کره المشرکون [08:26]
بحث ما مروری است بر سورۀ مبارکۀ صف؛ سورهای که آن را سورۀ جهاد، رزم و مبارزه نامیدهاند. خداوند در این سوره، مؤمنان را به پایداری در میدان نبرد تشویق میکند و به آنها وعده میدهد که اگر ثابتقدم بمانید، «نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِیبٌ». چه زیبا که سورۀ بعدی که نازل شد، سورۀ فتح بود تا نشان دهد وعدۀ خدا برای اهل استقامت، نقد است.
این سوره بهقدری به داستان حضرت عیسی(علیهالسلام) و یاران باوفایش، حواریون، میپردازد که آن را «سورۀ عیسی» نیز خواندهاند؛ حواریونی که به ندای رهبرشان لبیک گفتند، در میدان ماندند و پیروز شدند. اما خداوند یک سنت قطعی را هم بیان میکند: دشمنان همواره «يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ»، میخواهند نور خدا را خاموش کنند، اما ارادۀ خدا بر غلبه و فراگیری این نور است.
شرط تحقق این وعدۀ الهی، فقط یک چیز است: اینکه یاوران دین خدا، میدان را خالی نکنند و امام خود را تنها نگذارند. اما دلها بسوزد برای آن امامی که در کربلا هرچه ندا زد «هَلْ مِنْ ناصِرٍ یَنْصُرُنی؟»، کسی لبیک نگفت و نور خدا را در میان لشکری از دشمنان، تنها رها کردند
‼ توجه: متن زیر توسط هوش مصنوعی تایپ شده است ‼
بسم الله الرحمن الرحیم.
با عرض سلام خدمت مردم عزیز و آرزوی قبولی طاعات و ارادتورزی مؤمنین به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام. بحثی که انشاءالله طی این جلسات و طی این قطعات تصویری خدمت عزیزان خواهیم داشت، مروری است بر معارف سوره مبارکه صف. سوره مبارکه صف، بر اساس تعریفی که مفسرین بزرگی مثل مرحوم علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) و حضرت آیتالله جوادی آملی از این سوره داشتند، سوره جهاد، سوره رزم و سوره مبارزه است؛ و معارفی در این سوره مبارکه است که مؤمنین را تشویق میکند به اینکه در میدان جنگ قرار بگیرند و خسته نشوند، پا پس نکشند، ادامه دهند به مبارزه و دلهرهها و احیاناً تنبلیهایی که برای مؤمنین در این مسیر رخ میدهد را در این آیات، خدای متعال با تذکرهایی برطرف میکند.
در مورد این سوره مبارکه گفتهاند که این سوره بعد از سوره مبارکه **تغابن** و قبل از سوره مبارکه **فتح** نازل شده است. از نکات جالبی که اینجا مطرح است، این است که در این سوره مبارکه، در سوره مبارکه صف، در آیات پایانی خدای متعال بشارت میدهد، میفرماید که: «اگر شما در این میدان بایستید، فرار نکنید، عقبنشینی نکنید، کوتاهی نکنید، "نصر من الله و فتح قریب"؛ من هم کمکتان میکنم و هم یک فتح غریبی، یک فتح نزدیکی را نصیبتان میکنم.»
و نکته جالب این است که سوره بعدی که بعد از سوره مبارکه صف نازل میشود، سوره مبارکه فتح است؛ یعنی این بشارتی که اینجا داده میشود به اینکه به زودی فتحی نصیبتان میشود، وقتی مؤمنین در میدان میمانند و به مبارزه ادامه میدهند، مدت زیادی نمیگذرد که این فتح هم نصیبشان میشود و سوره مبارکه فتح نازل میشود: "انا فتحنا لک فتحاً مبیناً." وعده خدای متعال برای مؤمنین نقد است.
این سوره جزو سورههایی است که به نام "سور مسبّحات" شناخته میشود؛ هفت تا سورهای که با تسبیح خدای متعال شروع میشود، یکیش سوره مبارکه **صف** است. این سوره حدود سال ۶ هجری نازل شده است، شش سال بعد از تشکیل حکومت توسط پیغمبر اکرم (صلیالله علیه و آله و سلم). مطلبی که مهم است، این است که جامعه اسلامی نگرانیهایی داشت، دلهرههایی داشت و به خاطر همین در میدان جنگ آن طور با رغبت و با صلابت و امید حاضر نمیشد. این سوره نازل شد که همین نگرانیها را برطرف بکند. دست گذاشت روی آن چیزهایی که برای مؤمنین دلواپسی ایجاد کرده و باعث شده که نسبت به میدان جنگ کاهلی از خودشان نشان دهند.
مجموعه معارف این سوره در این فضا سیر میکند، از ابتدایی که شروع میشود تا انتها. بحث اصلی این سوره در مورد جنگ، تشویق به جنگ است. البته با بیانهای متنوعی؛ یک جاهایی انذار میکند، یک جاهایی خدای متعال ابراز نفرت میکند از یک جماعتی، یک جاهایی ابراز محبت میکند به یک جماعتی. یک مرور تاریخی نسبت به بنی اسرائیل در این سوره داریم؛ مواجهه بنی اسرائیل با حضرت موسی (علیه السلام)، مواجهه بنی اسرائیل با حضرت عیسی (علیه السلام) و قضیه حواریون. البته داستان حضرت عیسی (علیه السلام) در این سوره داستان پررنگی است تا جایی که بعضی از روایات ما این سوره را اصلاً به نام "سوره عیسی" معرفی کردهاند. روایت هم داریم میفرمایند پیامبر اکرم (صلیالله علیه و آله و سلم) که هر کسی سوره عیسی را قرائت بکند (منظور سوره مبارکه صف است)، این، تا وقتی که در دنیاست، حضرت عیسی (علیه السلام) به او درود میفرستد و برایش استغفار میکند. یک ارتباط خاصی بین این سوره و حضرت عیسی (علیه السلام) هست. به نام "سوره حواریون" هم این سوره شناخته میشود، چون یک یادی از حواریون حضرت عیسی هم هست و راز پیروزی حواریون آن وقتی که لبیک گفتند به رهبرشان، به فرماندهشان، حضرت مسیح (علیه السلام) و در میدان ماندند و پیروز شدند، در این سوره مبارکه یک اشارهای به این داستان هم داریم.
مرحوم علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) در جلد ۱۹ تفسیر شریف المیزان، همین مطلب را تأکید میکنند و اشاره میکنند که این سوره، سوره تشویق مؤمنین به این است که با دشمنان خدا بجنگند، در این درگیری با دشمنان خدا کوتاهی نشان ندهند و در راه خدا مجاهده کنند. مرحوم علامه ابتدای بحث، کلی نسبت به مضامین سوره مبارکه صف دارد. ایشان میفرمایند که در این آیات که بحث از دفاع مؤمنین و جهاد مؤمنین، دفاع از دین خداست؛ خدای متعال در آیات میانی این سوره میفرماید که این را بدانید که اگر کسی بنا بگذارد به اینکه این نور خدا را خاموش بکند، این دینی که نور خداست، اگر بنا بگذارند فروغ بیندازند: "یریدون لیطفئوا نور الله بافواههم" این را بدانید که من این نور را نگهش خواهم داشت، پرفروغترش خواهم کرد و اجازه نمیدهم کسی بتواند این را خاموش بکند. نه تنها اجازه نمیدهم خاموش بشود، بلکه "لیظهره علی الدین کله" من این را فراگیرش میکنم، قالبش میکنم، ظاهرش میکنم. این ظهور اینجا به معنای غلبه است. یکی در این آیه داریم، یکی هم آیه پایانی: "فسبحوا ظاهرین" که به ظهور میرسد. ظهور یعنی غلبه؛ غالب میشود، پیروز میشود دین خدا. پیروز شکستناپذیر، به شرط اینکه آن کسانی که مدافع دین خدا، مجاهد برای دین خدا هستند، اینها میدان را ول نکنند، عقبنشینی نکنند. سنت و قاعده و قانونی که خدای متعال در این عالم بنا کرده، به این بوده که دینش را حمایت کند، دینش را نگه دارد، دینش را غالب و چیره کند، ظاهر کند و یک روزی همه عالم را تحت سیطره این دین قرار بدهد، ولو مشرکین خوششان نیاید. این کراهت مشرکین اینجا نمیتواند اثری داشته باشد در اینکه خدای متعال دینش را به آن سرانجامی که برایش در نظر گرفته، نرساند.
این تا اینجا فعلاً یک مرور اجمالی به معارف این سوره بود تا انشاءالله در فواصل بعدی خدمت عزیزان مرور دیگری داشته باشیم به معارف این سوره و مروری بر آیات کریمه این سوره نازنین، انشاءالله.
و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.
-------------------------------------------------------
[آیه قرآن] سوره صف، آیه ۱۳ — «...نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَفَتْحٌ قَرِيبٌ ۗ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ»
[آیه قرآن] سوره فتح، آیه ۱ — «إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا»
[آیه قرآن] سوره صف، آیه ۸ — «يُرِيدُونَ لِيُطْفِئُوا نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَاللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ»
[آیه قرآن] سوره صف، آیه ۹ — «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَىٰ وَدِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ»
[آیه قرآن] سوره صف، آیه ۱۴ — «...فَأَيَّدْنَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَىٰ عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِينَ»
[حدیث/روایت] پیامبر اکرم (ص): «هر کسی سوره عیسی (سوره صف) را قرائت بکند، تا وقتی که در دنیاست، حضرت عیسی (ع) به او درود میفرستد و برایش استغفار میکند.» تفسير نور الثقلين ج ۵، ص ۳۰۹
[داستان/حکایت تاریخی] علامه طباطبایی بیان میکنند که سوره صف، سوره تشویق مؤمنین به جنگ با دشمنان خدا، عدم کوتاهی در این درگیری و مجاهده در راه خداست. تفسیر المیزان، ج19، ص248.
در حال بارگذاری نظرات...