‼ توجه: متن زیر توسط هوش مصنوعی تایپ شده است ‼
بسم الله الرحمن الرحیم.
رسول الله کثیر من الأمرِ لَعَنَت. علامه طباطبایی، رضوان الله علیه، ذیل این آیه سوره مبارکه حجرات می‌فرمایند که این آیه مربوط به آیه ۹۰ است. خب، در بحث آیه ۹۰ خدمت عزیزان عرض کردیم: قرآن کریم می‌فرماید که اگر فاسق خبری آورد، اول تبیین کنید تا مبادا باعث نشود که به دلیل جهالت با قومی مواجه شوید و فعالیت جاهلانه‌ای را انجام دهید. علامه طباطبایی می‌فرماید که این «وَاعلَمُوا أَنَّ فِيكُمْ رَسُولَ اللَّهِ» مربوط به همین است؛ یعنی شما یک وقتی در پی این نباشید که با یک موج رسانه‌ای، با یک فعالیت رسانه‌ای، بخواهید هم خودتان منفعل شوید، هم پیغمبر را منفعل کنید. این آیه از این جهت، خیلی آیه کارآمد و دقیقی است.
دشمنان انبیا از دو ابزار استفاده می‌کنند؛ در واقع از سه ابزار: از ابزار قدرت. اگر توانستند، قدرت را دست می‌گیرند. از ابزار ثروت. اگر توانستند، با تحریم اقتصادی و فعالیت‌های ایذایی این‌شکلی، صدماتی به طیف مؤمنین می‌زنند و باعث می‌شود که این‌ها، خلاصه، تحت تأثیر قرار بگیرند و عقب‌نشینی کنند. اگر در این دو جبهه نتوانستند یا اگر شکست خوردند، جبهه سومی که فعالیت می‌کنند، جبهه رسانه است. نرخ شاه‌عباسی، به قول معروف، این دیگر پایان‌پذیر نیست. ممکن است در قدرت و ثروت، یک جای دیگر سلاحشان و خشابشان خالی بشود، ولی در بحث رسانه کوتاه بیا نیستند.
در قدرت و ثروت، معمولاً مؤمنین مقاومتشان بیشتر است؛ چون آثار محسوس است. یعنی وقتی که طیف مقابل جنگ سخت دارد — حالا ما بحث اقتصادی را هم در قالب جنگ سخت تعریف می‌کنیم — جنگ سخت دارد؛ مبارزه و رویه مشخص است: یا تن شما را هدف گرفته، حذف فیزیکی می‌خواهد بکند (با ترور، جنگ، ناامنی)، یک وقتی هم نان شما را هدف گرفته. پس نان و جان، این دو نام را هدف گرفته. مشخص است، فضا را دارد می‌برد به سمت تحریم و فشار اقتصادی و این‌ها؛ که خدای متعال در سوره مبارکه منافق از آن یاد کرده: «این‌ها را تحریم اقتصادی کنین حتی ینفضوا من عنده رسول الله»؛ دور پیغمبر خلوت بشود، مردم وقتی در فشار اقتصادی قرار گرفتند، پیامبر را رها می‌کنند. دیدند نه، مردم با شکم گرسنه هم کنار پیغمبر ماندند. اینجا دیگر مرحله سوم است که وارد می‌شوند؛ اینجا فضای رسانه‌ای موج ایجاد کرده‌اند. این همین که حالا امروز از آن تعبیر به جنگ نرم می‌شود، جنگ نرم است. رسول الله کثیر من الأمرِ لَعَنَت. جنگ نرم دیگر کسی حواسش به این نیست که دارد گلوله می‌خورد و آسیب می‌بیند و این کار دشمن است. اصلاً دشمنی اینجا خیلی احساس نمی‌شود.
یک مطالبه یک‌دفعه برند می‌شود، ترند می‌شود در فضای رسانه. یک‌دفعه یک چیزی می‌شود مطالبه عمومی؛ یک چیزی که بعضاً اصلاً ارزشی هم ندارد، برای اکثر مردم مطالبه‌ای نیست. دستگاه رسانه کارش این است: ایجاد اولویت می‌کند یا حذف اولویت می‌کند. یک چیزی که اولویت هست، از دستور خارج می‌کند. یک چیزی که اولویت نیست، می‌آورد در دستور؛ گفت‌وگو می‌کند، هی سؤال می‌کند، هی با مردم دیالوگ می‌کند بر سر این‌که ذهن مردم درگیر این مسئله بشود.
خب، وقتی که این موج ایجاد شد، بعد چه اتفاقی می‌افتد؟ این همان است که در فضای سیاسی می‌گویند که وقتی گفتمان حاکم شد، حالا خود مسئولین مخالف آن گفتمان هم مجبورند که آن گفتمان را پیاده کنند. بحث گفتمان‌سازی یکی از بحث‌های بسیار مهم در فضای فرهنگ و سیاست است که معمولاً غفلت می‌شود. جبهه مؤمنین از این فضا غفلت دارد. ماها منفعل‌ایم؛ معمولاً یک چیزی بزنند، یک سوتی — به قول امروزی‌ها — مقایسه، فقط داد و بیداد کنیم! ما باید سردمدارش باشیم، گفتمان و مطالبه ایجاد کنیم.
طیف مقابل هیچ‌وقت سمت این کار نمی‌رود. در مدینه، کاری که می‌شد، همین بود: موج‌سازی می‌کردند، یک سری چیزها را بُلد می‌کردند. مردم تابع می‌شدند؛ وقتی تابع می‌شدند، به پیغمبر فشار می‌آوردند: «فلان چیز را قبول کن، فلان چیز را کوتاه بیا، با فلان چیز برخورد کن.» ربط این دو آیه با همدیگر همین است. کار رسانه این‌جور می‌شود: رسانه وقتی که توانست یک چیزی را گفتمان کند، دیگر لازم نیست منِ دشمن پا شوم بیایم یک فعالیت فیزیکی انجام دهم. وقتی گفتمانش را غالب کردم، خود مسئولین شما همین حرف مرا پیاده خواهند کرد، با همین اهرم‌های قانونی خودتان. وقتی مطالبه‌اش ایجاد شد و گفتمان شد، نماینده مجلس شما تصویبش می‌کند، دولت خودتان اجراش می‌کند. لازم نیست من بیایم خودم را خراب کنم. کم‌هزینه‌ترین و پرفایده‌ترین چیز هم در فضای درگیری دو جناح و درگیری دو تمدن همین است. اگر توانست با ابزار رسانه فرهنگ خودش را قالب کند و طیف مقابل حرف مرا انجام دهد، او تازه می‌گردد آیات و روایاتش را هم برایت پیدا می‌کند. خیلی جالب است، این دیگر خیلی دیگر باقلوا است! واقعاً اگر این‌جوری بشود، یعنی من حرفی را می‌خواهم بزنم، به جای این‌که من بیایم و وایستم و هزینه بدهم برای اجرای این حرف، گفتمانش را ایجاد می‌کنم با رسانه؛ آدم‌های خودتان می‌آیند حرف را اجرا می‌کنند، تازه برایش می‌گردند آیه و روایت هم پیدا می‌کنند.
نمی‌بینید در سطح مملکت، ماشاءالله خدا برکت بده، برخی مسئولین رسماً فمینیست‌اند! محجبه هم هستند، چادری هم هستند؛ زن! آن بافت فکری و ارتکازات فکری او را فمینیست شکل داده. روایت پیدا می‌کند. یک بابایی، یک خانمی، می‌آید مثلاً در یک شبکه‌ای یک مطلبی را می‌گوید؛ حالا درست یا غلط، می‌گوید: «با تشت شیر مثلاً بردار پای شوهرت را بشور.» مردمان یزد، شبکه آفتاب یزد یا شبکه تابان یا آفتاب — داشتیم از دوستان یزدی اینجا بودند — اولاً که در یزد می‌دانی، کمترین درصد طلاق را ما داریم؛ شهر یزد کمترین آمار طلاق [را دارد]. یک دلیلش هم همین نوع فرهنگی است که خانم‌ها نسبت به همسرشان دارند. بسازترین زن‌های ایران، زن‌های یزدی‌اند و به‌شدت تابع و مطیع و سازگار. حالا من نمی‌خواهم این‌ها را به عنوان ارزش‌گذاری بگویم؛ می‌دانم فضا بالاخره یک‌جوری است که همه را من الان بگویم، باز باید بابت. ولی اینی که حالا این خانم گفته بود، فی‌الجمله — به قول طلبه‌ها — نه بالجمله، مطلب درستی است. بالاخره این صفا و صمیمیت بین زن و شوهر که حالا گاهی هم بروزات مختلفی دارد، یک وقتی هم ممکن است در قالب تشت شیر خودش را نشان بدهد، اصل این مسئله، مسئله درستی است.
خب، حالا او آمد از جهت این‌که یک خانم است و دارد در یک برنامه‌ای با یک خانم دیگر صحبت می‌کند و قاعدتاً مخاطبین خانم‌ها[یند]. رفتار زنانه[اش] را گفت. خیلی خب، رفتار مردانه[شان] را بگویید! تلویزیون دارند حقوق می‌گیرند، الکی مردانه‌اش را بگویند، نه این‌که موج ایجاد کنند تا بیاید به فلان مسئول و فلان وزیر و فلان کسک و فلان کسک — باز دوباره گفتیم فلان کس — شروع کنند موضع گرفتن علیه این کلیپ و این حرف‌ها! بافت ذهنی مردم را فمینیست شکل داده؛ از کجا؟ یک وقتی خودمان هم نمی‌دانیم. نمی‌دانیم. رسانه یک جاهایی را می‌زند، یک وقت‌هایی در قالب یک چیزهایی. حالا، بحث رسانه، بحث مفصلی است؛ چند جلسه با هم صحبت کردیم. شما تبلیغات تلویزیونی وقتی نگاه می‌کنید، یک سری ارتکازات ذهنی برایتان شکل می‌گیرد. ظاهراً دارد تبلیغ تأیید می‌کند. خانمی مثلاً از محل کار زنگ می‌زند، آقا پای سینک ظرف‌شویی وایساده دارد ظرف می‌شورد. می‌گوید مثلاً آن یکی مایع ظرف‌شویی را استفاده کن، این را استفاده نکن. روبند و پیشبند و این‌ها بسته، وایساده دارد ظرف می‌شورد. یک باوری را دارد ایجاد می‌کند: مرد مثلاً دارد در خانه بچه‌داری می‌کند. اشکالی هم ندارد، بله، اول کار که اشکال ندارد. تصویری که دارد درست می‌کند، در درازمدت وقتی شما ۵۰ تا تبلیغ ساختی که مرد دارد بچه‌داری می‌کند و ظرف می‌شورد و این‌ها، بعد یک‌دفعه یکی می‌خواهد بیاید بگوید «تو تشت شیر پای این پاشو بشورم»، خیلی مهم است. وقتی این شد، آن وقت قانون از دل این در می‌آید. اول فرهنگ را می‌سازد، مطالبه عمومی را ایجاد می‌کند، بعد می‌آید به ساختارهای قانونی می‌رسد. چاره‌ای هم شما ندارید؛ تحمیل می‌شود یک چیزی.
حالا این ایام به مناسبت سقیفه خیلی می‌خواستیم با هم صحبت بکنیم، وقت نشد. یک سری فرهنگ‌سازی‌ها کرده بودند. ما فکر می‌کنیم جریان سقیفه یک جریان بدوی دفعی بود؛ اصلاً این‌جور نبود! چرا خدای متعال در ماجرای غدیر به پیغمبر فرمود: «وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ»؟ خیلی حرف عجیبی [است]. فرهنگ‌سازی نسبت به ولایت شکل گرفته بود و پیغمبر آمد در غدیر اعلام کرد و تمام شد؟ نه عزیز من! فرهنگ‌سازی ضد ولایت از اولی که یک تعدادی از افرادی که آمدند دور پیغمبر، از اولی که آمدند، شروع کردند فرهنگ‌سازی ضد ولایت را؛ در قالب چهره مسلمین و مؤمنین و متعبدین و این‌ها. کار آن‌قدر سخت شد! پیغمبر می‌خواست روز غدیر ولایت امیرالمؤمنین را اعلام کند. شنیدید دیگر روایتش را دیدید حتماً. پیغمبر تأخیر انداخت؛ اول قرار بود عرفه اعلام بشود، در عرفات. پیغمبر ۹ روز عقب انداخت. آمدند از مکه خارج شدند. بعد وحی آمد: «اگر این کار را نکنی، می‌خواهی کوتاه بیایی؟ اگر این کار را نکنی فَلَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ». آن‌قدر فضا، جو روانی، جو بدی بود، پیغمبر می‌خواست کوتاه بیاید اعلام نکند. پیغمبر آمد اعلام کرد، یک تعدادی هم دست دادند و بیعت کردند، ولی بعد یک ماه قشنگ ورق برگشت. ۱۸ ذی‌الحجه روز عید غدیر، ۲۸ صفر؛ چقدر می‌شود از ۱۸ ذی‌الحجه تا ۲۸ صفر؟ ۱۲ روز و یک ماه، ۴۲ روز، ۴۲ روز، ۲۸ روز، ۷۰ روز. در فاصله ۷۰ روز کامل ورق برگشت. آمدند سه روز در سقیفه جمع شدند، رأی‌گیری کردند، انتخاب کردند، اعلام کردند؛ آب از آب تکان نخورد. فاطمه زهرا موضع‌گیری کردند، فاطمه زهرا را به شهادت رساندند؛ آب تکان [نخورد]. امیرالمؤمنین اعتراض رسمی کرد، رفت در خانه نشست؛ باز آب از آب تکان نخورد. چرا این اتفاق می‌افتد؟
فضای روانی و جو غالبی است که یک تعداد دست می‌گیرند. راهکار مبارزه با حاشیه، باید عقلانیت را بین مردم تقویت کرد. آیه قرآن دارم می‌گویم: اگر مردم در مواجهه‌شان با موج‌های رسانه‌ای عاقلانه برخورد کردند، تحت تأثیر حرف‌ها قرار نگرفتند، در رودربایستی‌ها قرار نگرفتند، جوگیری‌ها قرار نگرفتند، کسی نمی‌تواند پروپاگاندا بیاید، فضا را عوض کند و یک جوی ایجاد بکند به آن سمتی که خودش می‌خواهد.
خب، این هم نکته‌ای بود که اینجا عرض می‌کردیم. ادامه دارد دیگر. ما چون قرار شد مقید باشیم به این ۱۰ دقیقه بعد از نماز، نکاتمان خُرد می‌شود. البته به نفع ماست دیگر. نیم ساعت که صحبت بکنیم، برای فردا باید با دست پر بیاییم. سخنرانی یک هفته را با خیال راحت خدمت شما می‌رسیم. خدایا، در فرج امام زمان تعجیل بفرما، ما را از اعوان و انصارشان قرار بده. و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.