‼ توجه: متن زیر توسط هوش مصنوعی تایپ شده است ‼
بسم الله الرحمن الرحیم.
خوب، اول ذی‌القعده و میلاد حضرت معصومه سلام الله علیها و روز دختر است. ما هم که سالیان سال زیر سایه حضرت معصومه سلام الله علیها مدیون الطاف قدسی ایشان بودیم و دین سنگین و اکنون ناشدنی‌ای به گردن ماست، به مناسبت امروز بحثمان را در یک فضای خاصی ببریم و چند دقیقه‌ای صحبت کنیم. ان‌شاءالله نکات مفیدی خواهد داشت.
یکی از بحث‌هایی که مطرح است، این است که بین زن و مرد تفاوت هست یا نیست؟ و آیا در جامعه ما باید بین این‌ها مساوات برقرار کنیم؟ حقوقشان یکسان باشد؟ و مسائل فراوانی که این روزها بسیار شایع است. به عنوان مثال، این سؤال مطرح می‌شود که: «شما بین زن و مرد فرق می‌گذارید و از یک سری حقوق محرومشان کرده‌اید؟»
خیلی شسته‌ورفته اگر بخواهم برایتان بگویم، چکیدۀ کتاب «زن در آینه جمال و جلال» از حضرت استاد آیت الله جوادی آملی (مدظله‌العالی) — این ششصد صفحه را بخواهم برای شما در یک خط خلاصه کنم — این است که زن و مرد از آن جهت که انسان‌اند، تفاوتی با هم ندارند؛ چون انسان یعنی روح، یعنی نفس، یعنی شخصیت انسانی. این نه مرد دارد و نه زن. روح انسان نه مذکر دارد و نه مؤنث. مذکر و مؤنث وصف مادّه است. روح که اصلاً مادّه نیست، روح مجرد است و مادّه‌ای ندارد. مادّه است که قالب پیدا می‌کند؛ آناتومی می‌شود، آناتومی مردانه یا زنانه.
پس انسان یعنی روح. روح انسان هم نه مرد دارد و نه زن. لذا کمالات هم کمالاتی است که مردانه و زنانه ندارد؛ مردانه، زنانه، بچگانه، همه این‌ها مالِ همه است؛ همه می‌توانند به آن برسند. کمال روح این‌گونه است.
حضرت مریم سلام الله علیها؛ فرزند ایشان، حضرت عیسی علیه السلام. حالا هم زن، هم مرد، هم بچه. حضرت عیسی در گهواره می‌فرماید: «إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ»؛ سن و سال ندارد، جنسیت ندارد.
ولی وقتی به جنسیت و قالب مادّه می‌آید، هزار و یک تفاوت دارد؛ دیگر یکی دو تا نیست. تفاوت‌ها بسیار است. شما همین الان می‌روید خمیر دندان می‌خرید، شامپو می‌خرید، ادکلن می‌خرید؛ روی همه نوشته است: «مردانه»، «زنانه». ادکلن فرانسوی نوشته «زنانه»، نوشته «مردانه». آقا! ادکلن دیگر، بزنیم برای مردم بماند. شانه سر زن و مرد دارد؛ دیگر یکی دو تا نیست. خب، بعد می‌گویند: «آقا، طلا دست زن کنید مستحب است، دست مرد کنید حرام است.» آن وقت می‌گویند: «این را شما آدم‌های متحجّر چشم ندارید ببینید ما مردها طلا بیندازیم!» طلا برای خانم گردش خون می‌آورد، برای آقا انسداد خون می‌آورد.
شامپو را می‌رود بخرد، نگاه می‌کند مردانه است یا زنانه. بزرگوار، خیلی گیر این حرف‌ها نیست؛ خیلی کاری به این چیزها ندارد که این‌ها هم زنانه دارد یا مردانه دارد. در احکام، شما اِلی ما شاءَ الله تفاوت می‌بینید؛ احکام مستحب نماز... حالا از کفن زن و مرد بگیرید که این‌ها با هم فرق می‌کند، تا نحوۀ نماز میّتشان فرق می‌کند، نحوۀ گذاشتن در قبر فرق می‌کند، احکام غسلشان با هم فرق می‌کند، احکام نمازشان با هم فرق می‌کند، مستحباتشان با هم فرق می‌کند. یکی دو تا نیست؛ کاملاً با هم فرق دارند.
صفاتی هست که برای آقایان خوب است، ولی برای خانم‌ها خوب نیست؛ یا برای آقایان بد است، ولی برای خانم‌ها خوب است. خیلی جالب است! مثلاً خوب است که زن یک کم بخیل باشد؛ دست‌ودلبازی خیلی برای خانم خوب نیست.
آموزش دفاعی پسرانه، دخترانه داشته باشد؟ این می‌خواند، آن هم می‌خواند؟ حالا اکثر این متون را آقایان نشسته‌اند و با یک خلقیات مردانه درآورده‌اند. بعد، رنج مطالب هم رنج مطالب مردانه است. مثلاً از رزم امیرالمؤمنین در نخلستان‌های اطراف مدینه، دارد به دختر مثلاً شش‌ساله یاد می‌دهد؟ یا به دختر هشت‌ساله یاد می‌دهد؟ به بچۀ کوچک، به دختربچه چه باید یاد داد؟ بسیار سفارش شده خیاطی به دختربچه‌ها یاد بدهیم. آیا مدرسه خیاطی یاد می‌دهد؟ دختربچه‌ها! مشکلات جدی آموزشی ما این‌هاست.
«زن یکم بخیل باشد خوب است.» «زن یکم قلدر باشد.» «ضَعفَ امرَأةٍ مضحوَّة.» خوب است که خانم «مضحوه» باشد، بلندپرواز باشد. توضیح آن به فارسی دری و پشتو این می‌شود که: «پا نده به کسی، پا نده.» فارسیِ سخت، فارسیِ نرم، دری و پشتو، یعنی: «دختر خوب است کسی پیامش می‌آید، همان صاف بلاک کند!» اصلاً دست به بلاکش باید خوب باشد. ویژگی‌های زن در روایات ما آمده است که یکی از خوبی‌هایش این است که خوب، زود بلاک کند؛ اگر کسی به او پیام داد، پا ندهد. کلمۀ رسای «پا دادن» واقعاً خیلی معانی را در خودش نهفته دارد.
ویژگی‌هایی که برای زن خوب است، برای مرد بد است. زن خیلی خوب نیست متواضع باشد. ما که اخلاق را می‌گوییم، اخلاق مردانه می‌گوییم؛ جنسیت خودمان مردانه است، از چشم یک مرد نگاه می‌کنیم و مسائل را تحلیل می‌کنیم.
پس در کمالات می‌تواند یکسان باشد. حضرت معصومه سلام الله علیها خیلی جالب است! زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها ثواب زیارت امام رضا علیه السلام را دارد. خیلی عجیب است ها! خیلی حرف عجیبی است! ثواب زیارت امام رضا علیه السلام بعید نیست از ثواب زیارت کربلا بالاتر باشد؛ بعید نیست که بالاتر باشد، چون برخی روایات دارد. حالا ثواب زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها معادل با ثواب زیارت امام رضا علیه السلام است. یک دختر هجده‌سالۀ مجرّد، به چه کمالی می‌تواند برسد؟
ولی در خلقیات جالب است: اهل بیت علیهم السلام سخت‌گیری‌هایی که برای دخترانشان داشتند، برای پسرانشان نداشتند. پسرها را زود زن می‌دادند؛ خیلی هم گیر این نبودند که حالا طرف کیست و چیست. امام جواد علیه السلام با دختر مأمون ازدواج کرد. دخترانشان به‌شدت سخت‌گیری می‌کردند؛ هر کسی را راه نمی‌دادند. اگر هم آدم نرمال و به راه پیدا نمی‌شد، شوهر نمی‌دادند؛ مثل حضرت معصومه سلام الله علیها. چیز عجیبی است این مسئله.
حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند که اگر امیرالمؤمنین علیه السلام نبود، تا قیامت مجرد می‌ماند. ولی امیرالمؤمنین علیه السلام بلافاصله بعد از حضرت زهرا سلام الله علیها، یک هفته... این هم خوب است این‌ها را بدانید. دقیقاً یک هفته بعد از حضرت زهرا سلام الله علیها ازدواج کردند. امیرالمؤمنین علیه السلام با خواهرزادۀ حضرت زهرا سلام الله علیها، بنا به وصیت حضرت زهرا سلام الله علیها. این را دیگر هیچ روضه‌خوان و منبری و این‌ها، هیچ ایام فاطمیه... یک بخشی از وصیت‌نامه را این‌ها دیگر فاکتور می‌گیرند در روضه‌ها؛ آن وداع تلخ و فلان و این‌ها...
بعد حضرت زهرا سلام الله علیها به امیرالمؤمنین علیه السلام تعبیر قشنگی می‌فرماید: «علی جان، من می‌دانم تو طاقت نداری بدون همسر باشی؛ یک هفته بعد از من ازدواج کن.» معرفی هم می‌کنند مورد را. حالا طرف یک سال بدون همسر مانده؛ بعد از یک سال می‌خواهد برود ازدواج کند، آن پدر همسر قبلی با داداش قلدُرها خلاصه می‌آیند دم در و شیشه‌ها را می‌آورند پایین: «دختر ما! زن بگیری؟!»
یک هفته امیرالمؤمنین علیه السلام یک هفته بعد از حضرت زهرا سلام الله علیها ازدواج کردند؛ ولی حضرت زهرا سلام الله علیها اگر امیرالمؤمنین علیه السلام نبود، تا قیامت بدون همسر می‌ماند. چرا؟ نکته است: تفاوت‌های بین زن و مرد. چون که فاطمۀ زهرا سلام الله علیها باید قبول ولایت کند در ازدواج، و کسی صلاحیت ندارد که... فاطمه. مریم سلام الله علیها هم برای همین ازدواج نکرد. حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها هم برای همین ازدواج نکرد. ازدواج یعنی پذیرفتن ولایت یک مرد.
خب، این ولایت، یک کمال روحی است. کمال جسم... تفاوت، یک تفاوتی است. به حسب این تفاوت، خدا یک وظیفه‌ای به مرد سپرده. یک شأن: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ». «فَعِظُوهُنَّ وَاهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضَاجِعِ وَاضْرِبُوهُنَّ».
ترجمۀ قرآن این آیه را ترجمه کرده‌اند زیرش یا نه؟ چون خیلی سخت است؛ یعنی همسر آن مترجم قرآن اگر این را بخواند، یک دانه می‌خواباند خلاصه تو گوش همان مترجم عزیز! گفته که آره خلاصه با خانم‌ها اگر دیدی سر ناسازگاری دارد... من ترجمه نمی‌کنم، ولی کلیتش این است. می‌گوید که اگر دیدی سر ناسازگاری دارد، اول موعظه‌اش کن، بعد رختخواب را جدا کن، بعد خلاصه «وَاضْرِبُوهُنَّ» از مادّه «ضَرَبَ» می‌آید.
«قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ». این تفاوت‌ها هست، ولی گفته جنس مردانه نسبت به جنس زنانه برتر است؟ ابداً! تکلیفش بیشتر است.
مثال برایتان بزنم، خیلی مسائل حل می‌شود؛ شبهۀ دیه، شبهۀ ارث.
حالا بامزگی‌اش در مورد ارث خانم: ارث خانم نصف است یا دو برابر؟ شما بفرمایید! آها! ارثی که به او می‌رسد، دو برابر است. ارثی که از او می‌رسد، نصف است. آن هم به خاطر تعیین جایگاه. هر آقایی، هر آقایی! شما اگر با ماشین زیر کردید ایشان را و به بهشت یا به درک واصل کردید؛ این آقا می‌خواهد یک معتاد عزیزی باشد در مسیر N.A. دارد می‌رود ترک کند، یا یک مرجع تقلیدی باشد در مسیر کلاس درس دارد می‌رود درس بدهد؛ هر کدام از این دو بزرگوار را که گرفتی زیر کردی، ثابت است. جفتشان یک مقدار [دیه دارند]؛ چون امام خمینی را هم زیر بگیری، همان‌قدر باید دیه بدهی. فرق نمی‌کند.
جنسیت از جهت کارکرد اجتماعی مطرح است؛ این تناسب این شکلی نیست. بعد تازه، شما الان این خانم از دنیا رفت، ارثی ازش ماند. این آقا هم از دنیا رفت، ارثی ازش ماند. خانم را زیر کردی، آن دیه‌ای که باید بدهی، حالا دیۀ کامل که چقدر است؟ صد تا شتر است، نصفش هم می‌شود پنجاه تا شتر. قیمت روز دستم نیست؛ چون ثانیه‌ای قیمت‌ها بالا و پایین می‌شود. آورده سمت جنوب کرمان و این‌ها...
حالا این پنجاه تا شتر، شما پولش را به که می‌دهی؟ به شوهرش می‌دهی؟ به خانمش می‌دهی؟ سهم دیۀ خانم نصف است یا دو برابر؟ سهمی که گیرش می‌آید، دو برابر است و حمایت اقتصادی کرده از زن. خیلی جالب است! قشنگ چپه این را نشان می‌دهند.
یک مثال بزنم، عرض من تمام است. شخصیت بزرگوار هست... مسابقات دو را دیدید؟ دو میدانی، استقامت نه! دو میدانی. دو میدانیِ دوربین که از جلو نشان می‌دهد، البته دوی مردانه منظورم است؛ از روبه‌رو که نشان می‌دهد مسابقۀ دو را. این یک نفر جلو جلو ایستاده، یکی یک کم عقب‌تر ایستاده، یکی عقب‌تر ایستاده، همین‌جور می‌رود. خیلی ظلم است که ستم است این بدبخت از این جلو راه بیفتد و این هم از آن ته راه بیفتد. خیلی ظلم است!
از روبه‌رو که نگاه می‌کنی، احساس می‌کنی که این خلاصه ظلم شده. از بالا که نگاه می‌کنی، می‌بینی نه، درست است؛ عقب‌تر راه می‌افتد به خاطر اینکه آن دوری که باید بزند، دایره‌اش بیشتر است. خط پایان هم برای همه‌شان یکسان است.
این نه‌سالگی بالغ می‌شود، آن پانزده‌سالگی بالغ می‌شود. حالا در خود این سن بلوغ و مسائلی که هست، خیلی نکته است. بعدش هم شما حساب بکنید، این نه‌سالگی که بالغ می‌شود، ماهی ده روز هم عبادت ندارد. این را هم حساب بکنیم: سالی که عقب افتاده، سالی که عقب افتاده، جلو افتاده، جلو افتاده. آن آقا هم که نه دیگر، ما شاءَ الله تا آخر.
خلاصه، این تناسبات باید در قیاس با همدیگر نگاه شوند. از روبه‌رو که نگاه می‌کنی، با عقل ناقصِ... بچه، بی‌رحمی... دختر نه‌ساله، ده‌ساله توانش نیست که؛ اولاً گفتند که «عُسر و حَرَج» می‌شود، اصلاً تکلیف ندارد؛ یا می‌تواند بگیرد، برایش سخت است. آن پدر و مادر لطف می‌کنند، می‌برند بیرون، تا چناران می‌برند، یک لقمه نانی به او می‌دهند، قبل اذان ظهر روزه‌اش را باز می‌کند، برمی‌گردد. این راه فرهاد دوستان تجربه دارند. خلاصه، راه‌حل دارد. این تفاوت‌ها در مسائل ظاهری به این معنا نیست که این عقب‌تر است، این درجه دو است، آن درجه یک. البته این را هم بگویم، عرض من تمام.
فرق بگذارید بین دختر و پسر. هدیه خریدی؟ حالا برای آن‌هایی که مثل من هم دختر دارند و هم پسر: آن که هدیه خریده، سوغاتی آورده؛ برای دختر، برای پسر. اول باید سوغاتیِ که را بدهد؟ دختر! مال دختر یک کم چرب‌تر باشد سوغاتش. خداحافظی می‌خواهی بکنی؟ اول پسر، آخر دختر. برمی‌گردی؟ اول دختر، بعد پسر. محبت؟ دزد محبت! به که باید بیشتر باشد؟ به دختر.
این‌ها اگر رعایت شود، مملکت آباد می‌شود.
خدا ان‌شاءالله به حق حضرت معصومه سلام الله علیها، دختران پاک و تیزهوش این مملکت را، دختران بااستعداد این مملکت را، به بالاترین درجات موفقیت برساند. خدایا در فرج امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف تعجیل بفرما. قلب نازنین حضرتش را از ما راضی بفرما. و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.