جلسه دوازده : لذت عقلی قرآن؛ تکرارناپذیر و همیشگی

عالم ملکوت . تاثیر درک مهندسی خلقت بر معنویت . 1396/08/07

00:12:11

215

برخی نکات مطرح شده در این جلسه

قرآن؛ نامه قطعی خدا به پیامبر برای همه نسل‌ها

تدبر؛ از دقت در واژه‌ها تا پیوند آیات با یکدیگر

شگفتی آیه ۱۰۲ بقره و یک‌میلیون ترجمه

قرآن؛ لذتی عقلی فراتر از همه لذت‌های حسی

«الخلق و الامر»؛ روح از سنخ عالم مجردات

هدایت امامان با امر الهی در قرآن

مثانی؛ راز جفت‌شدن آیات با یکدیگر

محکمات و متشابهات؛ قابل فهم برای همه خوانندگان

المیزان و نگاه علامه طباطبایی به عمق قرآن

متن جلسه

‼ توجه: متن زیر توسط هوش مصنوعی تایپ شده است ‼
بسم الله الرحمن الرحیم.
اخیراً نامه‌ای از امام زمان (ارواحنا فداه) به دست یکی از علما رسیده و نامه در مشهد موجود است. به حضرت سفارش کرده‌اند این نامه به دست همه برسد و فرمودند که من پاسخ همه سؤال‌ها را در این نامه داده‌ام، به شرط اینکه در این نامه دقت شود.
این ماجرا به نظر شما واقعیت دارد؟ ماجرای سنگین‌تر از این واقعیت دارد. خود این ماجرا را نمی‌دانم واقعیت دارد یا نه؛ ولی ماجرای سنگین‌تر از این واقعیت دارد که خدای متعال به پیغمبر اکرم نامه‌ای داده‌اند، فرمودند: «این را به مردم برسان، جواب همه سؤال‌ها را در آن داده‌ام به شرط اینکه در آن دقت کنی.» خداوکیلی، مواجهه ما با اولی بهتر است یا با دومی؟ بیشتر دنبال اولی راه می‌افتیم یا دومی؟
پنجاه درصد، نه، سی درصد احتمال داشت واقعیت داشته باشد، چه‌کار می‌کردیم؟ در به در راه می‌افتادیم دنبالش یا نه؟ می‌رفتیم تک تک خانه‌هایی که احتمال می‌دهیم در بزنیم، بپرسیم، اصرار کنیم، سین جیم کنیم؟
قفسه‌ای حدود صد تا دویست تایی به نظرم باشد از این نامه. مواجهه ما با این کتاب این است. مواجهه ما با همه مشکلاتمان این است. روز قیامتم پیغمبر اکرم گله می‌کند؛ یعنی قرآن این را به عنوان یک خبر قطعی دارد می‌دهد که تا قیامت این وضعیت ادامه دارد و پیغمبر قرآن، پیغمبری که این‌قدر امتش را دوست دارد... حالا در مورد ارتباط پیغمبر با امت حرف زیاد است.
شرطش این است که در این کتاب دقت کنید؛ تدبر، واقعاً همه چیز است؛ نه حالت شعاری خیلی رایجی که همش هی می‌شنوی. واقعاً، واقعاً این‌طوری است؛ به شرط دقت و تدبر.
علامه طباطبایی می‌فرمایند که از ماده «دبر» می‌آید؛ یک چیزی پشت یک چیزی قرار بگیرد. تدبر در قرآن یعنی یک آیه‌ای را، یک مطلبی را پشت یک مطلبی بگذارید. تدبر، صرف دقت هم نیست؛ دقت هم باید داشت. در آیات ملاحظه می‌فرمایید: تک تک این کلمات مطلبی را می‌رساند. ترکیب این کلمات دوتا دوتا با هم مطلبی می‌رساند. این کلمات در قالب یک آیه مطلبی می‌رساند. ترکیب این آیه با آیه قبل مطلبی می‌رساند. ترکیب این آیه با آیه بعد مطلبی می‌رساند. ترکیب این آیه با محتوای کلی سوره یک مطلبی می‌رساند. ترکیب این آیه با هر آیه دیگری در قرآن مطلبی می‌رساند.
کتابی است «متشابه المثانی». مرحوم علامه طباطبایی ذیل این آیه در المیزان می‌فرماید که قرآن خودش را توصیف کرده به «مثانی»؛ دوتا دوتا. همه آیات این کتاب با همدیگر جفت می‌شود. از عجایب محاسبه بکنید: شش هزار و سیصد و شصت و سه آیه، درست است؟ قرآن شش هزار و سیصد و شصت و سه آیه دارد. هر آیه‌ای با شش هزار و سیصد و شصت و دو آیه تفسیر می‌شود؛ یعنی ما چند تا تفسیر داریم؟ کشش هست؟ تازه آن هم چه آیاتی؟
یک آیه‌اش فقط آیه ۱۰۲ سوره بقره است. مرحوم علامه طباطبایی می‌فرماید: این آیه فقط در مرحله ترجمه یک میلیون و دویست هزار ترجمه دارد. آیه ۱۰۲ سوره بقره یک میلیون و دویست هزار ترجمه فقط دارد، فقط خود این آیه. هر ترجمه‌اش با یک آیه دیگر... چه‌خبر است این قرآن؟ نسبت ما با این کتاب چیست؟
۱۰۲ را فقط با صدای عبدالباسط بشنویم؟ خیلی درگیر این‌ها نیستیم. چند تا احتمال... این کتاب، آیاتش با همدیگر جفت می‌شود.
بیابان می‌گذارید، با قرآن ارتباط برقرار می‌کنند، از زندگی سیر می‌شوند. لذت حسی چیست، مگر؟ در این عالم شکم و مادون لذت است؟ لذت‌هایش تکراری است؛ هی مجبور می‌شوند یک تنوعی از بیرون به آن بدهند. همین است دیگر؛ تکراری‌ترین کارهای عالم است. بالای یک برج گردان، مثلاً آنجا بنشینیم بستنی بخوریم. بستنی که دیگر مزه‌اش همان است دیگر. خوردن هم که دیگر همان است. تنوع، اینکه این دارد می‌چرخد. قرآن، لذت عقلی علی‌الدوام تکرار نشدنی است. لذت حسی با لذت عقلی چقدر تفاوت دارد؟ لذت عقلی... لذت عقلی که هی دائم تکرار بشود...
علامه طباطبایی می‌فرماید که من ماهی یک دانه ختم قرآن می‌کنم و در هر یک ماه احساس می‌کنم این قرآن را تا حالا نخوانده‌ام و نفهمیده‌ام. درد خودش کشیده است. مزه قرآن... لذت... مثال برایتان بزنم تا یک خرده مزه‌اش را بچشید. ترکیب‌ها را ببینید! ما در دنیا معادل این‌ها را نداریم که یک چیزی با همه [چیزهای دیگر] مهندسی شود. کامپیوتر هستند، شاید معادل‌هایی برای این بتوانند پیدا بکنند. ولی در عالم واقع تقریباً ما چیزی را نداریم که بگوییم هر شیئی با اشیای دیگر جفت شود. مثلاً در مورد [گروه خونی] مثبت با سایر گروه‌های خونی جفت می‌شود، ولی خب آن طرفش باز نیست. این با همه جفت می‌شود، ولی دوطرفه نیست که آن‌ها باز با هم جفت شوند. «مثانی»، هر آیه‌ای با یک آیه دیگر جفت می‌شود.
قرآن می‌فرماید یکی از سنگین‌ترین آیات قرآن: «قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي». از آیات بسیار سنگین قرآن درباره روح. از تو سؤال می‌کند: مهندسی خلقت. بهشان بگو که روح از امر پروردگار من است. معمولاً مفسرین چه گفتند ذیل این آیه؟ گفتند پیغمبر پیچانده است، خدا نخواسته جواب بدهد. آخرش هم می‌گوید: «و ما اوتیتم من العلم الا قلیلا».
مرحوم علامه طباطبایی وقتی می‌آید سراغ این آیه، سوره مبارکه اسراء، جلد ۱۳... امر رب یعنی چه؟ بیا آیات را با آیاتی که می‌شود جفت کرد، جفت کنیم: «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ». خدا خلقی دارد، امری دارد. یک عالم، عالم خلق است. یک عالم، عالم امر. عالم امر، عالم مجردات است. روح از سنخ عالم «رب امر» است و سنخ مجردات است. حرف بزند! حالا این آیه را بگذار کنار آن آیه: «وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا». ائمه، امام هدایت می‌کند با امر الهی. روح از امر پروردگار من است. شما از علم، چیزی کمی گیرتان آمده است. یعنی اگر به عالم امر دسترسی [داشته باشید]، امام هم به عالم امر هدایت می‌کند. اثبات شده که امام علم غیب دارد و علم به همه آنچه که در عالم امر هست، دارد. همه‌اش با قرآن دارد اثبات می‌شود. یک گوشه‌هایی از ترکیب این آیات را تحمل بکنید. حقیقت قرآن، این کتاب آیاتش با همدیگر ترکیب می‌شود.
صحبت بکنیم: «محکمات قرآن». مرحوم علامه طباطبایی، این‌ها حرف‌های اختصاصی علامه طباطبایی است. با قرآن هم اثبات می‌کند. گفتند که قرآن متشابهات دارد، محکمات دارد؛ [اگر بی‌دقت باشیم] نرویم گول می‌خوریم. محکمات و متشابهات، فهمش برای همه مخاطبین قرآن در دسترس است. هر کس که قرآن بخواند، محکمات قرآن را پی می‌برد، متشابهات قرآن را هم پی می‌برد. محکمات عرضه تدبر یعنی همین؛ همچین ارتباطی باید با قرآن برقرار شود. در این زمینه حرف زیاد است؛ ان‌شاءالله جلسه بعد ادامه می‌دهم.
یک نکته‌ای از جلسه قبل: یکی از دوستان توصیه، یعنی نقد خیلی خوبی کردند. کتابی را اسم بردیم: «شیعه پاسخ می‌گوید». بعد گفتیم که خب این اسمش خیلی دل...
یکی از عزیزان فرمودند که خب این کتاب را یکی از اعاظم نوشته‌اند؛ این‌جوری که گفته شد، جسارت است. اولاً که ما دست شخصیت بزرگواری که گفتند را بارها بوسیدیم و به ایشان واقعاً ارادت داریم. اگر بنده مثلاً به شما گفتم: «آقا، رنگ این کتت به شلوارت نمی‌خورد»، یعنی به شما توهین کردم؟ گفتم رنگ این کتت با شلوار ست نیست. حالا از باب یک نگاه روان‌شناختی و رسانه‌شناسانه، شما این را روی حساب آن بزنید. ضمن اینکه اصلاً جوابش هم این است که حالا جوابی که باید به ما...
و حالا یک شوخی هم بخواهم آخرش بکنم، خب من گفتم کتاب «شیعه پاسخ می‌گوید» را، و آن شخصیت هم یک شخصیت دیگری است که این کتاب را نوشته است. برای اینکه این مشکل پیش نیاید: «پاسخ می‌دهد»، مؤلفش حساسیتی... فهم قرآن، عنایت بفرمایید.
خدایا، در فرج آقا امام زمان تعجیل بفرما.
صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.